Τους τελευταίους μήνες, ένα ύπουλο κύμα από απειλές, ψευδείς κατηγορίες, εκστρατείες λασπολογίας, επιθέσεις και δολοφονίες ακτιβιστών υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και της γης έχει καταστήσει την Ονδούρα και τη Γουατεμάλα τις πιο επικίνδυνες χώρες παγκοσμίως για όσους προστατεύουν τους φυσικούς πόρους, ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία σε μια νέα έκθεση έξι μήνες μετά τη βίαιη δολοφονία της αγωνίστριας υπέρ των ιθαγενών Berta Cáceres.
Η δράση Υπερασπιζόμαστε τη γη με το αίμα μας ερευνά τον αυξανόμενο στιγματισμό, τις απειλές, τις επιθέσεις, τις δολοφονίες και την έλλειψη δικαιοσύνης που αντιμετωπίζουν άτομα και κοινότητες που αγωνίζονται για την προστασία του περιβάλλοντος από έργα εξόρυξης μεγάλης κλίμακας, την υλοτομία και υδροηλεκτρικά έργα.
«Η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα επαγγέλματα στη Λατινική Αμερική, αλλά και η προστασία ζωτικών φυσικών πόρων δίνει μια εντελώς νέα, πιθανώς μοιραία διάσταση σε αυτές τις ριψοκίνδυνες δουλειές» δήλωσε η Erika Guevara-Rosas, Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Νότια Αμερική.
Ένα συγκλονιστικό ποσοστό της τάξεως του 65% (οι 122 από σύνολο 185) των δολοφονιών αγωνιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ασχολούνταν με τη γη, την επικράτεια ή το περιβάλλον που καταγράφηκαν παγκοσμίως μέσα το 2015 διαπράχθηκαν στη Λατινική Αμερική, σύμφωνα τη ΜΚΟ Global Witness. 8 διαπράχθηκαν στην Ονδούρα και 10 μόνο στη Γουατεμάλα – κατατάσσοντάς τες στα υψηλότερα κατά κεφαλήν ποσοστά στην περιοχή.
Η τραγική δολοφονία της Berta Cáceres φαίνεται ότι σηματοδότησε ένα ολέθριο ορόσημο για τους αγωνιστές υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή. Η απουσία μιας διαφανούς και αποτελεσματικής διερεύνησης της δολοφονίας της έστειλε το αποκρουστικό μήνυμα ότι ο ωμός πυροβολισμός κάποιου που αντιτίθεται σε οικονομικά συμφέροντα, ουσιαστικά επιτρέπεται
Erika Guevara-Rosas, Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Νότια Αμερική
Ονδούρα: Θανάσιμες επιθέσεις
Η δολοφονία της συντονίστριας υπέρ των ιθαγενών και αγωνίστριας υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Berta Cáceres στο σπίτι της, μόλις λίγες ώρες μακριά από την Τεγουσιγάλπα, πρωτεύουσα της Ονδούρα, τη νύχτα της 2ας Μαρτίου ήταν μόνο ένα περιστατικό σε μια μακρά σειρά θανάσιμων επιθέσεων κατά της οργάνωσής της.
Ως συντονίστριατης Consejo Cívico de Organizaciones Populares eIndígenas de Honduras (COPINH) (Συμβούλιο Πολιτών των Λαϊκών και Ιθαγενών Οργανώσεων της Ονδούρα), είχε εργαστεί επί σειρά ετών για την προστασία του ποταμού Gualcarque από τις πιθανότατα αρνητικές επιπτώσεις του φράγματος που σχεδιάζεται να κατασκευαστεί στην περιοχή.
Από την έναρξη της εκστρατείας κατά του φράγματος το 2013, η Berta Cáceres είχε δεχτεί πολλές απειλές για τη ζωή της, οι οποίες δεν διερευνήθηκαν ποτέ δεόντως. Οι αρχές της Ονδούρα δεν της παρείχαν αποτελεσματική προστασία παρά το σχετικό αίτημα της Δια-Αμερικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Οι επιθέσεις, οι απειλές και οι παρενοχλήσεις κατά μελών της COPINH και της αδελφής της οργάνωσης MILPAH (Movimiento Indígena Lenca de LaPaz Honduras) (Κίνημα Ιθαγενών Lenca στη Λα Παζ της Ονδούρα) η οποία δραστηριοποιείται στην προστασία των Ιθαγενών πληθυσμών Lenca αυξήθηκαν μετά τη δολοφονία της Berta Cáceres. Μέλη της κοινότητας λένε ότι άγνωστοι τους παρενοχλούν κοντά στα σπίτια τους και στον ραδιοφωνικό σταθμό της κοινότητας.
Στις 15 Μαρτίου, ο Nelson García, ένας ακόμη συντονιστής του COPINH πυροβολήθηκε θανάσιμα στον δρόμο, ενώ επέστρεφε με το μηχανάκι στο σπίτι του ύστερα από συνάντησή του με την κοινότητα, για να οργανώσει μια διαμαρτυρία που θα λάβαινε χώρα αργότερα εκείνη τη μέρα. Οι αρχές ξεκίνησαν έρευνες που ακόμη δεν έχουν αποδώσει καρπούς.
Στις 6 Ιουλίου το άψυχο σώμα της Lesbia Urquía, ακτιβίστριας υπέρ της προστασίας της γης, βρέθηκε σε κάδο στην πόλη Μαρκάλα, στα σύνορα με το Ελ Σαλβαδόρ. Μερικές ημέρες αργότερα, οι αρχές συνέλαβαν δύο άνδρες για τον θάνατό της αλλά δεν τους έχουν απαγγελθεί ακόμη κατηγορίες.
Μια εβδομάδα αργότερα, ο Martín Gómez Vásquez, ένας ακόμη αγωνιστής της MILPAH, λιθοβολήθηκε καθώς αναχωρούσε από την Αζακουάλπα, δυτική κοινότητα της Ονδούρα. Είπε ότι οι επιτιθέμενοι ήταν μέλη οικογένειας που ισχυρίζεται ότι έχει την κυριότητα μέρους των προγονικών εδαφών της κοινότητας των Lenca. Οι ονδουριανές αρχές δεν έχουν ξεκινήσει έρευνα γι’ αυτή την επίθεση.
Δικηγόροι και ακτιβιστές που καταβάλλουν προσπάθειες προκειμένου να αποδοθεί δικαιοσύνη για τη δολοφονία της Berta Cáceres έχουν επίσης γίνει στόχος επιθέσεων και εκφοβισμού.
Στις 13 Ιουλίου, ο Víctor Fernández, αγωνιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα και δικηγόρος της οικογένειας της Berta Cáceres δέχτηκε ληστεία στο γραφείο του. Οι κλέφτες άρπαξαν μόνο στοιχεία που αφορούσαν την υπόθεση της Berta. Η αστυνομία είπε ότι ερευνά το περιστατικό, αλλά μέχρι σήμερα χωρίς αποτελέσματα.
Στις 2 Μαΐου, ο Ονδουρανός δημοσιογράφος Félix Molina, πυροβολήθηκε την ώρα που ήταν μέσα σε ταξί καθοδόν για την πρωτεύουσα της χώρας, την Τεγουσιγάλπα, αφότου δημοσίευσε άρθρο σχετικά με την υπόθεση της Berta. Οι αρχές δεν κατόρθωσαν να διενεργήσουν αποτελεσματική έρευνα για την επίθεση.
Γουατεμάλα: Εκστρατείες λασπολογίας
Στη Γουατεμάλα, ακτιβιστές υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και της γης υφίστανται διαρκώς εκστρατείες λασπολογίας με στόχο τον στιγματισμό και τη δυσφήμισή τους προκειμένου να αναγκαστούν να σταματήσουν το σύννομο έργο τους. Μεταξύ άλλων δέχονται ψευδείς κατηγορίες και διώξεις, ούτως ώστε να μη μιλήσουν.
Ιδιαίτερα έχουν επηρεαστεί κοινότητες που αγωνίζονται κατά της εκμετάλλευσης ορυκτών και άλλων φυσικών πόρων στα εδάφη τους.
Στις αρχές του χρόνου, μία από τις πρώην αγωνίστριες της ResistenciaPacífica La Puya –οργάνωση κοντά στην πρωτεύουσα της Γουατεμάλα, η οποία αγωνίζεται κατά ενός τοπικού μεταλλευτικού έργου– απειλήθηκε, τόσο η ίδια όσο οι ανήλικοι γιοι της. Κατήγγειλε τις απειλές στις αρχές.
Πιστεύει ότι οι απειλές έχουν σκοπό να την αποθαρρύνουν από τον αγώνα της κατά της κατασκευής του λατομείου λόγω των επιπτώσεων που μπορεί αυτό να έχει στην κοινότητα και τη γη της.
Περίπου την ίδια εποχή, μία από τις κύριες εφημερίδες της χώρας, η PrensaLibre, δημοσίευσε ολοσέλιδη καταχώριση όπου ένας ανώτερος εκπρόσωπος της μεταλλευτικής εταιρείας της χώρας κατηγορούσε για «τρομοκρατία» τις οργανώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμβάλλοντας έτσι στο σχέδιο στιγματισμού τους.
Αναποτελεσματική προστασία
Οι μηχανισμοί προστασίας των αγωνιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα που διατρέχουν κίνδυνο και στις δύο χώρες έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικοί.
Πόσοι ακόμη αγωνιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως η Berta πρέπει να πεθάνουν μέχρι να αναλάβουν δράση οι αρχές και να προστατέψουν τους ανθρώπους που υπερασπίζονται τον πλανήτη μας; Η μη απόδοση δικαιοσύνης συμβάλλει στο κλίμα φόβου και ατιμωρησίας που έδωσε ώθηση σε αυτά τα εγκλήματα
Erika Guevara-Rosas
Στην Ονδούρα, ενώ έχει θεσπιστεί νόμος που εγκαθιδρύει έναν μηχανισμό προστασίας των αγωνιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα που διατρέχουν κίνδυνο, στην πράξη το πρόγραμμα δεν έχει υλοποιηθεί επαρκώς, λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης και οικονομικών πόρων. Οι αγωνιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα παραπονιούνται ότι δεν λαμβάνουν κατάλληλη ενημέρωση ως προς τις ανάγκες τους και μερικές φορές τούς παρέχεται προστασία από τις ίδιες δυνάμεις ασφαλείας για τις οποίες υπάρχει υπόνοια ότι τους επιτίθενται ή τους απειλούν.
Solidaridad_griega 